Demanslı bir kişinin bakımını üstlendiyseniz onun mümkün olduğu kadar sağlıklı ve zinde kaldığından emin olmanız gerekecektir. Kişi kendini ne kadar iyi hissederse hayattan o kadar çok zevk alır ve durumla başa çıkmak her ikiniz için de daha kolay olur.
Sağlık
sorunları yaşamasını önlemeniz veya bu sorunları henüz başlangıç aşamasındayken
yakalamanız yararlı olur. Tavsiye almak için doktorunuzla veya başka bir
profesyonelle iletişime geçmekten çekinmeyin. Aşağıda yararlı olabilecek birkaç
öneri bulacaksınız.
Genel sağlık
Sağlığından
endişe ediyorsanız veya sadece içinizin rahat etmesi için, doktorunuzdan
demanslı kişiyi genel bir çekaptan geçirmesini isteyebilirsiniz. 75 yaşın
üzerindeki herkesin sağlık kontrolünden geçmesi gerekir.
Gözler, kulaklar ve dişler
Aşağıdaki
durumlarda kişinin fiziksel sağlığının göz, kulak ve diş gibi organlarının en
kısa zamanda kontrol edilmesi iyi bir fikirdir:
·
kişi
hala kendisi hakkında bilgi verebiliyorken
·
gözlük,
duyma cihazı veya damak gibi ihtiyaç duyabileceği değişikliklere daha iyi
alışabilecekken
Uzmanlar
hastayla erken bir aşamada ilişki kurabilirse düzenli çekaplar daha da
kolaylaşacaktır.
İlaç tedavisi
Genelde,
hem demans hem de genel sağlığı için kişi ne kadar az ilaç alırsa o kadar iyi
olur. Buna reçeteli ve reçetesiz ilaçlar dahildir.
·
Kişinin
gereksiz herhangi bir ilaç kullanıp kullanmadığından emin olmak için doktorunuzla kontrol edin. Bazen insanlar
ilaç almaya gerektiğinden daha uzun süre devam ederler.
·
Aynı
zamanda almaları gereken ilaçların mümkün olan en düşük etkili dozunu
aldıklarından emin olun.
·
Bazı
ilaçlar veya ilaç kombinasyonları kişinin kafasını daha çok karıştırabilir veya
başka istenmeyen yan etkileri olabilir. Böyle bir şey olduğunda mutlaka bir an
önce doktorunuza haber verin.
Hastanın
doğru zamanda doğru ilaç tedavisini gördüğünden emin olmanın yollarını bulmanız
gerekecektir..
·
Hasta
sadece hafif hafıza problemleri yaşıyorsa eczacı, üzerinde gün ve saat yazan
bölmeleri olan kutular vererek veya tabletleri üzerinde gün ve saat yazan
kağıtların üzerinde vererek yardımcı olabilir.
·
Hafıza
problemleri daha ağırsa bir dozu atlamamaları ya da aşırı dozda ilaç almamaları
için ilaç tedavilerini denetlemek zorunda kalabilirsiniz. Ayrıca önlem almak
amacıyla ilaçları kilit altında tutun.
Gözünüz üstlerinde olsun
Demans
arttıkça insanlar genellikle ayakları üzerinde daha az durabilirler. Daha kolay
düşmeye veya başka kazalara uğramaya yatkın olabilirler. Ancak, bu durumlardan
sizi her zaman haberdar etmezler dolayısıyla ilgi gerektiren kesikler veya
morluklar için düzenli olarak onları kontrol etmeniz gerekir.
Kişinin
yıkanmasına veya giyinmesine yardım ederken kızarıklıklar veya yaralı bölgeler
olup olmadığını kontrol edin. Eğer kişi artık fazla hareketli değilse basınçtan
kaynaklanan yaralar için ayrıca tetikte olmanız gerekir. Eğer birkaç saat
içinde yok olmayan kızarıklıklar görüyorsanız en kısa zamanda doktorunuzla veya
bölge hemşiresiyle görüşün. Tedavi edilmeyen yaralar enfeksiyon kapabilir ve
kişiyi hasta edebilir.
Demanslı
kişi üşüdüğünü fark etmeyebilir veya size söyleyemeyebilir. Ancak, herhangi bir
süre için üşümek sağlık açısından risk taşır ve özellikle yaşlı insanlar için
tehlike yaratabilir. Vücut ısısındaki hipotermi adı verilen düşüş giderek
fiziksel ve zihinsel yavaşlamaya neden olur. Bu durum bilinç kaybıyla ve tedavi
edilmezse ölümle bile sonuçlanabilir.
·
Kişinin
uyuduğu ve gün içinde oturduğu yerlerin sıcak tutulduğundan emin olun. Eğer
tavan arası varsa hava akımının önlenmesi ve çatı izolasyonu yardımcı olabilir.
·
Kıyafetler
özellikle yün gibi doğal liflerden yapılmışsa çok kat kıyafet giymek sıcak
kalmanın en iyi yoludur.
·
Eğer
dışarıda soğuk havaya çıkacaklarsa veya evin içini sıcak kalmaya yetecek kadar
ısıtmak mümkün değilse eldivenler ve kalın çorapların yanı sıra başlarını sıcak
tutmak için bir şeyler giydiklerinden emin olun.
Unutmayın
ki onlar sizden daha fazla üşüyebilirler. Eğer daha az hareketlilerse kan
dolaşımları zayıf olabilir.
Uygun ve dengeli
bir perhiz sağlık için şarttır. Çok az yemek veya gerekli besinleri almamak
kişinin hastalığa direncini azaltır ve kafa karışıklığını artırabilir.
·
Kişi
yalnız başına kaldıysa yemek yemesi gerektiğini unutabilir. Öğün saatlerinde
onlarla birlikte olacak birisini bulmaya çalışmanız gerekebilir.
·
Kişi,
ihtiyacı olduğunu düşündüğünüz bir yemeği yemeyi reddediyorsa doktorunuz buna
alternatifler önerebilir veya vitamin ve başka destekleyiciler verebilir.
Çok fazla
veya fazla kalorili yiyecekler yemek, sağlık sorunlarına yol açabilecek kilo
fazlalıklarına yol açabilir.
·
Eğer
kişi çok fazla yiyorsa eldeki yiyecekleri dikkatlice sınırlamayı deneyin veya
öğün arası atıştırmalar için düşük kalorili yiyecekler önerin.
Kişinin her
gün yeterli miktarda sıvı aldığından emin olun. Aksi taktirde sağlığını tehlike
atabilecek veya kafasını daha çok karıştıracak şekilde susuz kalabilir.
Kabızlık
Kabızlık
yaşlı ve daha hareketsiz insanlarda karşılaşılan en yaygın sorundur. Acıya,
rahatsızlığa neden olabilir ve kişinin kafa karışıklığını artırır. Aşağıdaki
yöntemlerle kabızlığı önlemeye çalışın:
·
bolca
tahıl, kepekli ekmek, meyve ve sebzeler gibi lifli yiyeceklerle
·
bolca
suyla
·
düzenli
egzersizle
Bu tip
yollar kişinin sağlığı için düzenli müshilden daha iyidir. Ancak, eğer problemler
devam ediyorsa doktorunuza danışın.
Demanslı
kişi gece ve gündüzü karıştırabilir ve örnek olarak gece uyanabilir, evin
içinde gezinebilir veya kendisine yemek
hazırlamaya çalışabilir. Herkesin her şekilde iyi bir gece uykusu uyuması
önemlidir. Şunlar yardımcı olabilir:
·
gereksiz
gündüz uykularını önlemek
·
akşam
sıvı alımını sınırlamak ve çay ve kahve gibi uyarıcı içeceklerden kaçınmak
·
gün
boyunca yeterli derecede egzersiz yapmasını ve uyarıcı almasını sağlamak
·
ılık
sütlü bir içecek gibi kişiyi uykuya yöneltecek rahatlatıcı yollar bulmak
Demanslı
kişi sigara içiyorsa onları genel sağlıkları için sigarayı bırakma konusunda
yüreklendirebilirsiniz. Sigara içmek akciğer kanserine ve diğer kanser
şekillerine neden olur ve ayrıca kalp krizi, inme, kronik bronşit ve diğer
hastalıklara yakalanma risklerini artırır. Sigarayı bırakmaları halinde
kendilerini daha zinde hissedeceklerdir. Sigaraların ve küllüklerin ortadan
kaldırılmasıyla sigara içmeyi unutacaklarını görebilirsiniz.
Eğer sigara
içmeye devam etmek istiyorlarsa, yangın tehlikesini önlemek için, yalnızca
etrafta birisi olduğunda sigara içtiklerinden emin olun.
Birlikte
içilen bir içki demanslı kişinin rahatlaması için hoş bir yol olabilir. Ancak,
bilmelisiniz ki;
·
alkol
demanslı kişinin kafa karışıklığını daha da artırır dolayısıyla içki miktarını
sınırlamak önemlidir.
·
alkol
bazı ilaçlarla alınmamalıdır. Emin değilseniz tavsiye için doktorunuza danışın.
Kişinin
uygun olmayan zamanlarda içeceğinden veya içtiklerini unutup içmeye devam
etmelerinden endişe ediyorsanız içkileri ortadan kaldırın veya kilit altında
tutun.
İşitmenin
zayıflaması kişinin kafa karışıklığını ve yalnızlık duygusunu artırabilir.
·
Bir
işitme problemi olduğunu düşünüyorsanız doktorunuzdan bedava işitme testi için
sevk isteyin. Aynı zamanda NHS işitme araçları da bedavadır.
·
Bir
işitme aracı kullanıyorlarsa aracın açık olduğundan ve düzgün çalıştığından
emin olun. Bazı demanslı kişiler işitme araçlarını kullanmakta zorlanırlar.
·
Onunla
konuşmadan önce kişinin ilgisini çekmeniz gerekebilir. Yavaş ve açık konuşun.
Arkada televizyon veya yüksek ses gibi dikkat dağıtacak gürültüler olmadığından
emin olun.
Görme
problemleri de kişinin aklının karışmasını artırabilir ve kişinin insanları ve
objeleri tanımasını zorlaştırabilir.
·
Kişinin
görme yetisinin düzenli olarak test edilmesi için bir göz doktoruna gitmeniz
gerekir. Demansın geç dönemlerindeki kişilerin bile görme yetilerini ölçecek
özel teknikler vardır.
·
Göz
doktoru aynı zamanda tedavi edilmezse körlüğe varabilecek katarakt ve glokom gibi hastalıkları ve diğer bazı tıbbi
durumları kontrol etmelidir.
·
Kişiye
gözlüklerini takması gerektiğini ve eğer takması gerekiyorsa lenslerinin temiz
olması gerektiğini hatırlatın.
Dişler,
dişetleri veya damakların oturmasıyla ilgili problemleri önlemek için düzenli
diş kontrolleri önemlidir. Herhangi bir acı veya rahatsızlık sıkıntıya sebep
olur ve yeme içme zorluklarıyla, akıl karışıklığında artışa yol açabilir.
·
Kişinin
dişlerini veya damaklarını temizlemesine yardımcı olun veya ona hatırlatın.
·
Dişetlerinde
şişme, ülser, kırık diş veya düşmüş dolgularla ilgili herhangi bir problem fark
ederseniz bir an önce dişçinize bildirin.
Demanslı
kişinin hareket edebilir ve aktif kalabilmesi için sağlıklı ayaklar çok önemlidir.
·
Ayakkabılarının
uygun olup olmadığını kontrol edin. Yeterli destek sağlamadıkları için
terliklerin birkaç saatten fazla giyilmemesi gerekir.
·
Ayakları
temiz ve kuru, ayak tırnaklarını kısa tutun.
·
Ayaklarda
ya da ayakların herhangi bir bölgesinde şişme veya acı varsa veya deri renginde
bir değişiklik varsa en kısa zamanda doktorla görüşün.
·
Örneğin
nasır veya batık tırnak gibi problemler varsa devlete kayıtlı bir ayak bakım
mütehassısına danışın.
Demanslı
kişinin sağlığı için düzenli egzersiz çok önemlidir.
·
Bu
onların mümkün olduğu kadar uzun süre hareketli ve bağımsız kalmasını sağlar.
·
Dolaşımı
geliştirir, tutulmaları ve kas kaybını önler.
·
Kendilerini
daha iyi hissetmelerine ve daha iyi uyumalarına yardımcı olur.
·
Kaygı,
depresyon ve stresi azaltmaya yardımcı olur.
Kişinin
hoşlanabileceği bir egzersiz biçimi arayın veya tavsiye için doktorunuza,
mesleki terapiste veya fizyoterapiste başvurun.
Kişi ne
kadar uzun süre hareketli kalırsa sağlıkları açısından o kadar iyi olur ve
idare etmeniz o kadar kolaylaşır. Kişinin hareketli kalmasına yardımcı olacak
yollar arayın.
·
Ayakları
üzerinde dengede kalamaz hale gelirlerse bir mesleki terapistten yardım ve daha
güvenli bir şekilde hareket etmelerini sağlayacak koltuk değneği gibi araçlar
hakkında tavsiye isteyin.
·
Büyük
ihtimalle oturarak çok zaman geçireceklerdir dolayısıyla sağlam, rahat bir
koltuk çok önemlidir. Bu, kolayca oturup kalkabilecekleri bir koltuk olmalıdır.
Demansın
özellikle kişilerin bir şeylerin yanlış gittiğini fark edebildikleri erken
dönemlerinde, depresyon ve kaygı sık rastlanır.
·
Eğer
kişi kendisini neyin endişelendirdiği konusunda konuşabiliyorsa onu dinleyin ve
duygularını bir kenara atmak ya da neşelendirmeye çalışmak yerine onu ve
duygularını anlayabildiğinizi gösterin.
·
Şefkat
ve destek gösterin.
·
Kişinin
özellikle depresif veya kaygılı olduğunu hissederseniz doktorunuzdan tavsiye
isteyin. Bu gibi sorunlarla erken dönemlerde başa çıkmak genellikle daha
kolaydır.
Huzur
duymak iyi bir sağlığın önemli bir parçasıdır. Demanslı kişi şunlara ihtiyaç
duyar:
·
hala
önemli oldukları gösterecek şefkat ve rahatlatma
·
dış
stresten uzak olma
·
onları
mümkün olduğu kadar uzun süre dikkatli ve ilgili tutma amacıyla uygun
etkinlikler ve uyaranlar